रक्तदान

Blood Donation (रक्तदान)
2008 September 29, Monday
२०६५ असोज १३ गते ।।

मैले काम गर्ने संस्थामा वर्षको दुई पटक रक्तदानको कार्यक्रम राखिदो रहेछ । झण्डै साढे एक वर्ष पहिले रक्तदान हुने भनि मैले थाहा पाएको थिए । त्यस दिन एउटा मिटिंग सकेर जादा जादै ढिला भएर रक्तदान गर्न पाइएको थिएन । यस पटक भने केहि दिन पहिलेको सार्वजानिक सूचनाको इमेल पढ्दा आज रक्तदान कार्यक्रम रहेको थाहा पाएको थिएँ र त्यसै बेला आज गर्नु पर्ने कामको तालिकामा रक्तादान गर्ने भनि टिपोट गरेको थिए ।

आज बिहान दश बजे देखि रक्तदान कार्यक्रम शुरू भयो । म १०:१५ बजे तिर त्यहा पुगें । जापानमा मेरो यो पहिलो रक्तदान हुनाले मेरो नाम, ठेगाना सहित दर्ता गर्न केहि बेर लाग्दो रहेछ । मलाई एउटा सानो चिटमा नाम, ठेगाना, जन्ममिति लेख्न लगाइयो । कम्प्युटरमा नाम, ठेगाना दर्ता गर्नका लागि लाग्ने समयमा मलाई २०० मिलिलिटर जतिको जुस पिउदै पर्खन लगाइयो । त्यसपछि नाम, ठेगाना लेखेको एउटा दर्ता फारम जस्तो प्रिन्ट गरेर मलाई भर्न भनि दिइयो । त्यो फारमको अघिल्लो पेजमा बिहान खाजा खाएको समय, तौल, उचाई जस्ता विवरण भर्नु पर्दो रहेछ भने पछिल्लो पेजमा स्वास्थ्य तथा रोगको बारेमा विस्तृत विवरण हुदो रहेछ । सबै जापानी भाषामा भएकोले मैले नबुझ्ने शब्दहरू प्रसस्त थिए । तर उत्तरमा भने “छ” “छैन” भन्ने कोठामा ठीक चन्हमात्र लगाउनु पर्ने हुनाले अलि अलि अनुमान लगाउन सकिने प्रश्नको उत्तर सजिलै दिन सकिने रहेछ । प्राय: जसो रोगको नामको तालिका नै हुदो रहेछ । र आफूलाई कुनै रोग लागेको छैन भन्ने लागेमा सबै प्रश्नको उत्तरमा “छैन” मा चिन्ह लगाउदा हुने रहेछ । तर कतैकतै पहिले कतै शल्यक्रिया गरेको छ-छैन, युरोप (विशेष गरी बेलायत) गएको छ-छैन भन्ने प्रश्नपनि हुदा रहेछन् । मैले ती सबै प्रश्नको जवाफ लेखे पछि बाहिर राखिएका दुईटा बस मध्ये सानो बस भित्र जान भनियो । (रक्दतान ती बस भित्रै हुदो रहेछ ।)

त्यो सानो बसमा एक जना पाको उमेरका डाक्टरले फारममा भरेका उत्तरहरूको आधारमा स्वास्थ्य परिकक्षण गर्दा रहेछन् । उनले सबैभन्दा पहिले मलाई त्यो फारममा लेखेको जापानी भाषा सबै बुझ्दछौ भनि सोधे । मैले धेरै जसो आफैले पढी बुझेको र केहि नबुझेको उनीहरू कै कर्मचारीलाई सोधी बुझेको कुरा जाहेर गरे । उनले मलाई यी सबै प्रश्न आफैले बुझ्न नसकेको अवस्थामा रक्तदान नगर्दा राम्रो हुन्छ भनि सचेत गराए । मैले मजाले बुझेको जिकिर गरें । अनि उनले म जापान आउनु भन्दा अगाडि कहा बसेको, युरोपको कुन कुन देशमा कहिले कहिले गएको, नेपाल एक वर्ष भित्र गएर आएको-नआएको, कतै शल्यक्रिया भएको, आदि आदि प्रश्न सोध्दै मेरो उत्तर त्यो फारममा लेख्दै गए । त्यो प्रश्नोत्तरको दौरानमा उनले मेरो रक्तचाप पनि नापे । म उनको परीक्षमा पास भएछु । मेरो जापानमा यो पहिले रक्तदान हुनाले परीक्षा अलि कठीन भएको रहेछ । त्यसपछि म डाक्टरको दाँया छेउमा बसेकी (सायद) नर्सको अगाडि तर्फ सरे । उनले मेरो बाँया हातको कुइना छेउबाट १०-१५ मिलिलिटर रगत निकालेर एउटा शिशाको पातोमा ५-६ ठाउमा थोपाथोपा खसाइन् । दुई ठाउको रगतमा भिन्दा भिन्दै खालका खै के रसायन मिसाएर शिशाको सानो नलिजस्तो सिन्काले केहि बेर चलाए पछि एक ठाउको रगत गाढा (कालो) रातोबाट कडा रातो रंगमा परिवर्तन भयो भने अर्को ठाउको रगत फाटेको जस्तो (पानीमा नघुलेको कालो पदार्थ जस्तो) भयो । यी दुई साधारण परिक्षण पश्चात ती नर्सले मेरो रगत “ए” समूहको भएको र हेमोग्लोबिनको मात्रा प्रसस्त रेहेको बताइन् । त्यसपछि मलाई दाँया हातबाट ४०० मिलिलिटर रक्तदान गर्न अनुरोध गरिन । मैले स्वीकृतिका साथै कृतज्ञता प्रकट गरे । अनि मेरो दाँया हातमा कागजको बाला लगाइ दिएर छेउको अर्को बस भित्र जान भनियो ।

त्यहा भित्र एक पटकमा चार जानाले सुतेर रक्तदान गर्न सकिने चार वटा सिट रहेछन् । दुईजना नर्स रहेछन, चारजनाको रक्त संकलन गर्नका लागि । म जादा सबै सिटमा रक्तदान भइरहेको थियो । हामी कुर्दै गरेका दुईजना थियौ । केहि बेरपछि दुइटा सिट खाली भए । मलाई एउटा सिटमा ढल्कन लगाइयो । नर्सले मेरो खुट्टापट्टीको सिटको भाग केहि माथि उचाल्न एउटा बटन थिचिन् । पहिलेको कुर्सी जस्तो सिट अब खाटजस्तो भयो । त्यो सिटको बारमा मेरो दाहिने हात राख्न लगाइयो । उनले मेरो रक्त समूह त्यो फारममा लेखिएको देखेर पनि मलाई सोधिन् । मैले “ए” समूह भनी जवाफ दिए । सायद् उनले कतै त्यो फारम अर्कोको त परेन भनि ‘कन्फर्म’ गर्न होला, सबैलाई यो प्रश्न गर्दिरहेछिन् । उनले दुई प्रकारका रसायन मेरो रगत निकाल्ने ठाउमा दलेर त्यो अर्को सिटको दाताको हातमा पनि सोही प्रकृया दोह्रयाउन्जेल मलाई पर्खाइन् । त्यसपछि ४०० मिलिलिटर रगत निकाल्ने कुरा जानकारी गराउदै सुईबाट रगत निकाल्न थालिन् । सुई पसाउदा केहि दुख्दो रहेछ । सुईको गोलाइ पनि औषधि शरीरमा राख्नका लागि प्रयोग गर्ने अन्य सुईको भन्दा केहि ठूलो हुदो रहेछ । लगातार दुखिरहेमा भन्नु है भनि नर्सले सान्त्वना देखाइन् । ४०० मिलिलिटर रगत निकाल्न १० मिनेटजति लाग्दो रहेछ । त्यो बेला नर्सले के के कुरा गरेर भुलाउदिरहेछिन् । उनले मलाई कुन देशबाट आउनु भएको, जापान कति बसिसक्नुभो, जापान कस्तो लाग्छ, पहिले कति पटक रक्तदान गर्नु भएको थियो आदि आदि प्रश्न सरल तरिकाले सोधिन् । मैलेपनि महिलाहरूले २०० मिलि र पुरुषले ४०० मिलि रक्तदान गर्ने हो भनि सोधेको थिए । उनले ५० केजी भन्दा बढि तौल भएकी महिलाले पनि ४०० मिलि रक्तदान गर्ने गरेको बताइन् । जापानमा करीब ६० प्रतिशत जति महिलाले ४०० मिलि रगत दान गर्छन् रे । मेरो छेउकी महिलाले भने २०० मिली रक्तदान गरिन् । तर आज मैले यहा रक्तदान गर्ने पुरुष भन्दा महिलाको संख्या निकै बढि देखें ।

रक्तदान पश्चात त्यो पहिलेको फारम बोक्दै रिसेप्शनमा जान भनियो । रिसेप्शनमा फारम बुझाई कुर्सीमा बसी जुस, बिस्कुट खादै केहि बेर आराम गर्न लगाइयो । ५-१० मिनेटको आराम पश्चात रक्तदान गरेको प्रमाण स्वरूप मेरो नाम, नम्बर लेखेको सानो कार्ड पाएँ । सो कार्डमा रक्तदान गरेको मिति र अर्को रक्तदान कहिले देखि गर्न सकिने मिति समेत लेखेको हुदो रहेछ । जापानमा दुइ रक्तदानको बिचमा तीन मिहिनाजतिको फरक हुनु पर्दो रहेछ ।

रक्तदान सकिएर बिदाइ हुनेबेला आजको दिन धेरै तरल पदार्थ खानु तथा कठिन परिश्रम पर्ने काम नगर्नु भनि सम्झाइदो रहेछ ।

---***---

स्वीजरल्याण्ड र फ्रान्सको पारिवारिक भ्रमण

Switzerland and France Tour
3-14 September 2008
२०६५ भदौ १८-२९ गते ।

जागिरको कामको शिलशिलामा ११ दिनको लागि स्वीजरल्याण्डको जेनेभा सहर जानु पर्दा यस पटक स-परिवार गइयो । सेप्टेम्बर ३ बुधबार बिहान ११:३० बजे टोकियोको नारिता विमानस्थलबाट उड्ने केएलएमको जहाजमा ११:५० घण्टा जति उडेर हामी नेदरल्याण्डको राजधानी आम्स्टरडाम स्थानिय समय अनुसार दिउँसोको ४:२० बजे पुग्यौं । केहि बेरको बिश्राम पश्चात ६:१५ बजे अर्को जहाज चढेर ७:४५ बजे जेनेभा पुग्दा झिसमिस साँझ परिसकेको थियो । बाहिर निस्कदा मुसल्धारे पानी परिरहेको थियो । केहि बेरको पर्खाई पश्चात २८ नम्बरको बस चढी हामी होटेलतिर लाग्यौं । करिब २० मिनेटजतिमा बसले जेनेभा सहरको उत्तरी भागमा अबस्थित बोटानिकल गार्डेन अगाडि पुर्यायो । त्यहाबाट हामी बस्ने होटेल (मोन रिपो) पैदल ५ मिनेटको दुरीमा पर्दछ । तर अध्याधिक पानी परिरहको हुनाले हामी बस स्टपको टहरोबाट बाहिर निस्कन समेत सकेनौ । केहि बेरको पर्खाईमा पनि पानी नरहेको हुनाले मैले होटेलमा फोन गरी ट्याक्सी पठाई दिन अनुरोध गरें । होटेलको स्टाफले निकैबेर प्रयास गर्दापनि ट्याक्सी फेला नपरेको हुनाले केहिबेर पर्खेर आउनुको बिकल्प नरहेको कुरा बताए । भाग्यबश त्यसको केहि बेरमा नै पानी रोकियो । हामी सुटकेट गुडाउदै होटेल आई चेकइन गर्यौ । हामीलाई पाचौं तलाको अपार्टमेन्ट नम्बर ७५० सम्म पुर्याएर होटेल स्टाफ फर्किए ।

अपार्टमेन्ट निकै फराकिलो थियो । बेडरूम, किचेन, बैठक, बाथरूम सहित ५ कोठा भएको अपार्टमेन्ट थियो । किचेन र बाथरूमको भुईमा टायल लगाएको थियो भने अन्य कोठाहरू र प्यासेजको भुईमा मुलायम कार्पेट बिछ्याइएको थियो । किचेनमा ३-४ जनाका लागि खाना पकाउन आबश्यक पर्ने भाडाकुडा, विद्युतिय चुल्हो, फ्रिज आदि थिए । बेडरूममा ओछ्यान सहितका दुई पलंग, टेबुल, कुर्सी र लुगा राख्ने ठूलो दराज थिए । बैठक कोठामा टी टेबुल, टिभी, दुई सोफा, स्टाण्ड लाइट आदि थिए । बैठक कोठा बाहिर बरण्डाबाट जेनेभाको विशाल ताल र त्यसको तटको बगैचाका मनोरम दृष्य देखिन्थे । हामी त्यो अपार्टमण्टमा १० रात बसी जेनेभामा बिभिन्न ठाउहरू घुम्यौ ।

जेनेभामा हामीले सहरका गल्ली गल्ली घुम्यौं । हामीले Bel-air shopping streetका सबै जस्तो पसल चहार्यौ होला, Gare Cornavin स्टेशनको छेउछाउमा बेलुका घुम्दा त्यहाका स्वीस घडिले सजाइएका गिफ्ट पसल सबै हेर्यौ होला । St. Pierre Cathedrale को भर्याङ्ग चढी गजुरसम्म पुगेर जेनेभा सहरको मनोरम दृष्यपान पनि गरियो । त्यहाबाट फर्किदा बाटामा केटाकेटी खेलाउने ठाउँमा नानी-सानीलाई चढाएर रमाइलो गर्यौ । Place Neuve को Bastion Park को द्वारको भुईमा चेसका ठूला ठूला गोटीहरू चलाई खेलेको चेस खेल पनि हेर्यौ । त्यहि छेउमा हुने विवाहको उत्सवको भिड पनि हाम्रोलागि अनौठो नै थियो । केटाकेटीले नजिकको चिप्लेटी पनि खेले । अलि पर रहेको जेनेभा विश्विविद्यालयको पुस्तकाल वरपरको बास्टिओन पार्कमा अरूले झै हामी पनि बसेर थकाई मार्दै वरपरको दृष्यको आनन्द लियौ । Plain de Plainpalais मा केटाकेटीको पिङ खेलेर हाम्री सानी यति खुसी भएकी थिइन् कि उनलाई पिङबाट ओराल्न हामीलाई मुस्किल परेको थियो । एक दिनले मात्र नपुगेर हामी दुई पटक त्यो पिङ खेल्ने ठाउमा गयौं । त्यहा वरपर स्केटिंग गर्दै गरेका कलिला केटाकेटीलाई देखेर हाम्री नानीलाई पनि त्यस्तै गरी स्केटिंग जान्ने हुन रहर जागेर आयो ।

Cornavin स्टेशनको दक्षिण तिर केहि बेर हिडेपछि पुगिने Manor department store मा त हामी बारम्बार गयौं । त्यहा हामीले जापान भन्दा निकै सस्तो पाइने ठूलाठूला दाना भएको हरियो अंगुर दुइतीन पटक किनेका थियौ । पानी सहितको नरिवल, स्याउ, तरकारी, दुध, चीज, आदि आदि सामग्री हामी त्यहि किन्थ्यौं । कोर्नाभानबाट एयरपोर्ट जाने बाटामा पर्ने Balexert department store पनि हामी एक पटक गयौं । त्यहापनि तरकारी, लुगाफाटा किनी सकेपछि केटाकेटी खेल्ने ठाउमा नानी र सानी धेरै रमाएर खेलेका थिए । नानीले मनपर्ने एउटा गुडिया पनि किनिन् ।

हामीले Geneva Lake मा डुंगा चढी दुईतीन पटक सैर गर्यौ । पहिलो पटकमा हामी Paquis भन्ने स्टेशनबाट डुंगा चढेर Jardin Anglais (English Garden) पु्ग्छौं जहा फूलबारी माथी घडि खुमिरहेको हुन्छ । त्यहा एक जोरी केटीको अग्लो शालिक पनि छ । त्यहाबाट जेनेभा ताल र त्यसमाथिको ३०० मिटरजति अग्लो पानीको फोहराको दृष्य खुब राम्रो देखिन्छ । हामी दोश्रो पटक डुंगा चढ्न हाम्रो होटेल अगाडिको पार्कलाई छिचोल्ने बित्तिकै आउने Perle du lac स्टेशन गयौ । त्यहाबाट डुंगा चढेर हामी तालको पूर्व तटको पार्कमा पुग्छौ । त्यो पार्क छेउको बाटो काटी अगाडि बढ्दा Eaux-Vives भन्ने अर्को ठूलो पार्कको द्वार आउछ । हामी त्यहाभित्र पसी गुलाबफूल अगाडि उभिएर निकै फोटा खिच्छौ ।

हामी जेनेभा तालको तटमा साँझपख हिडेर आनन्द लिन्थ्यौ । Mont-Blan street बाट हिड्दै उत्तरतर्फ लाग्दा दायातिर ताल र बायातिर कलात्मक घरहरूको लहर देखिन्छ । त्यो तटमा कोहि मानिस दौडिई रहेका हुन्छन् भने कोहि छेउको बेन्चमा बसेर तालतिर हेर्दै आनन्द लिइरहेका हुन्छन् । निकै बेर हिडेपछि Mon Repos park पुगिन्छ, जहाबाट हाम्रो होटेलसम्म हिडेर जादा १० मिनेटमात्र लाग्दछ । त्यो पार्क प्रवेश गर्ने ठाउमा पुग्नुभन्दा केहि पहिले विभिन्न देशमा खिचेका फोटाहरूको लहरै राखेको प्रदर्शन जस्तो थियो । फोटाको लहर सकिने बित्तिकै केहि कलात्मक शालिकहरू आउछन्, जहाँबाट त्यो पार्क फराकिलो हुदैजान्छ । पार्क भित्रपनि केटाकेटी खेल्ने ठाउ छ । वरपर धेरै प्रकारका फूल फूलेका हुन्छन् । एक ठाउमा पानीको फोहरा पनि छ ।

हाम्रो होटेलको नजिकै उत्तरतर्फको ठूलो बोटानिकल गार्डेन भित्रपनि हामी निकै रमायौ । संसारका बिभिन्न ठाउमा पाइने बनस्पतिको त्यो बगैचा निकै सुन्दर छ । हामीले नेपालको हिमाली भागमा पाइने स‍सानो बुथ्रो पनि देख्यौ । अफ्रिका तथा दक्षिण अमेरिकामा पाइने नागफेनी काडा देखि लिएर करेला, फर्सीमा बोट समेत थिए त्यहा । स-साना पोखरीमा उड्न सक्ने खालका हाँसहरू खेलिरेहेको पनि देखियो । त्यहा पनि केटाकेटी राखेर घुमाउने खेल्ने ठाउ थियो, तर हामी गएको बेला किन हो बन्द रहेछ ।

जेनेभा ताल टुंगिएको ठाउबाट Rhone river शुरु हुन्छ । नदिबाट तालको पानी निकै जोडले बगेको देखिन्छ । हामी रोन नदिको किनारमा पनि घुम्यौ । खोलाका माझमा बनाएका घरहरू, उत्तर पट्टीको तटमा घोडा चढेको मान्छेको कुममा चरा बसेको शालिक आदि ठाउमा फोटा खिच्यौ ।

जेनभामा धेरै अन्तराष्ट्रिय संस्थाको मुख्य कार्यालयहरू छन । संयुक्त राष्ट्र संघ (UNO) को युरोपियन हेडक्वाटर्स, विश्व स्वास्थ्य संघ (WHO), शरणार्थीको उच्च आयोग (UNHCR), अन्तराष्ट्रिय श्रमिक कार्यालय (ILO), अन्तराष्ट्रिय दूरसंचार संघ (ITU), रेसक्रसको मुख्य कार्यालय (ICR), विश्व ब्यपार संघ (WTO), अन्तराष्ट्रिय बसाइसराइ संघ (IMO) आदि आदि छन् । हामीले यो सबै संस्थाको फोटो खिचेकाछौ । मुख्यत: संयुक्त राष्ट्र संघ परिसरको अगाडि निकै फराकिलो चोक छ, जहा पानीको फोहोरा र काठको एउटा ठूलो कुर्सी छ, जसको अगाडिको एउटा खुट्टा बिच भागबाट भाचिएको छ । त्यो कुर्सीले जमिनमुनी बिछ्याइएको बिस्पोटक पदार्थ पट्कदाका बखत मानव अंगमा हुने क्षतिको प्रतिबिम्ब गर्दै त्यसरी जमिनमुनी बिस्पोटक पदार्थ नओछ्याउन आह्वान गर्दोरहेछ । हाम्रा नानी र सानी त्यो चौकमा खेल्न खुब मन पराउछन् । पानीको फोहोरा कुनैबेला सानो भई जमिनको सतहबाट माथि नउठ्ने खालको हुन्छ भने कुनै बेला जोडले ३-४ मिटर माथिसम्म पुग्दछ । नानीले फोहरा सानो भएको बेला त्यससंग खेल्न नजिकै जाने र ठूलो हुनथाले पछि भिज्नबाट जोगिन टाढा भाग्ने गर्दै निकैबेर खेलिन् । हाम्रो होटेलबाट यी अन्तराष्ट्रिय संस्थाहरू नजिकै हुनाले हामी त्यो चौकमा दुई तीन पटक गएर घुमेका थियौ ।
जेनभा बसाईको क्रमको अन्ततिरको विहिबार हामी Bel-air shopping street तिर किनमेल गर्ने भनि गयौ । तर त्यो दिन स्वीजरल्याण्डमा बिदाको दिन रहेछ, हामीलाई थाहाथिएन । बिदाको दिनमा पनि अन्तराष्ट्रिय संस्थाको मिटिंग भने चलिरहदोरहेछ । त्यस दिन म बिहान मिटिंगमा भागलिई दिउँसोको फुर्सदको समयमा सपिंगका लागि हिडेको थिए । हामी बेलएयर पुग्दा पो थाहापाइयो, त्यस दिन स्वीजरल्याण्डमा बिदा रहेछ, र सबै पसल बन्दहुदा रहेछन् । जापानमा सधै बेलुका ९ बजे भन्दा ढिलो पसलहरू खुल्ने ठाउको बानीपरेर होला हामीलाई बिदाको दिन पसलहरू बन्द भएर अरूबेला निकै भिडभाड हुने सडकपनि सुनसान अबस्थामा देख्दा कताकता खल्लो लाग्ने बानी परिसकेको रहेछ । अरू त अरू तरकारी लगायतका किराना सामान बेच्ने पसलपनि बन्द थिए । तर अर्को रमाईलो कुरा के हुन्छ भने युरोपमा बाटोबाट देखिने पसलको भागमा पारदर्शी शिशाका झ्यालढोका हुन्छन्, जुन बन्दरेहको अबस्थामा पनि सडकबाट पसल भित्र सजाएर राखिएका सबै सामान प्रष्ट देखिन्छन् । बाहिरबाट भित्रका समान राम्ररी देखियोस् भन्ने हेतुले पसलभित्र बत्ती बालेर छाडिएकोहुन्छ । यसरी सजाएर राखिएका समानले सहरको शोभा बढाउदोरहेछ । हामी जस्ता प्रयटकका लागि नयाँ ठाउका सडकतिर भौतारिदा ती पसल भित्रका समानले भएपनि स्वागत गरेको महसुस हुदोरहेछ ।

शनिबार र आइतबार दुईदिन हामी पेरिस घुम्न गयौ । शनिबार बिहानै ७:१७ बजे फान्सको सुपर फास्ट (TGV) रेल चढेर ३:३२ घण्टामा हामीले ५०० किलोमिटर जतिको दुरीपार गरी पेरिसको Gare de Lyon Station पुग्छौ । त्यो स्टेशनको वरपरका घरहरू निकै कलात्मक छन् । तिनै घरहरू हेर्दै हामी Boulevard Diderot सडकतिर केहि बेर बरालियौ । अलि पर पुगेपछि लाइन नम्बर १ को जमिनमुनी चल्ने रेल समातेर दुई स्टेशन टाढाको Porte de Vincennes भन्ने स्टेशनमा ओर्लियौ । स्टेशनबाट बाहिर निस्कने बित्तिकै पूर्वतिर अबस्थित होटेल टर्मिनस नेशनमा हाम्रो त्यस दिनको बास थियो । हामी होटेलमा पुग्दा दिउँसोको १२ बज्न लागेको थियो । कोठाको सरसफाई भइरहेको हुनाले केहि बेर पर्खेर हामीले ५औं तलाको कोठा पायौ । नानी-सानीलाई खाना खुवाई केहि बेरको आराम पश्चात हामी घुम्न निस्क्यौ । आइफल टावर र वरपरका दृष्य हेर्नजान रेल चढ्यौ । बाटामा दुई पटक जस्तो रेल फेर्नु पर्दछ । त्यहाको सबवे बाट RER भन्ने लाइनमा जादा सानीको बच्चाकार सजिलै नछिर्ने हुदा ठाउँठाउँमा बोक्नु परेको थियो । RER B लाइनबाट हामी टावर छेउको Champ de Mars स्टेशनमा ओर्लियौ जहाबाट सेनखोलाको तीरै तीर हिडेर आपफलटावर पु्ग्न ५ मिनेट जति लाग्दछ ।

टावरको वरपरको फोटो खिची टावर चढ्न भनी लाइन लाग्यौ । सेन खोलातिरका दुई पिलरबाट टावर चढ्ने ढोका छन् । हामी जादा ति दुवैतिर मानिसको भिड छ, जता गएपनि भित्र प्रवेश गर्न ३० मिनेटभन्दा बढि बाहिर कुर्नुपर्ने देखिन्छ । हामी पूर्वतिरको द्वार अगाडि लाइनमा उभिन पुग्छौ । केहिबेर लाइनमा बसेपछि सुरक्षा जाँचगर्ने ठाउमा पुग्यौं । झोलाहरू चेक गरी त्यहाबाट अगाडि बढेपछि पनि २० मिनेटजति लाइनमा उभिए पछिमात्र टावर भित्र प्रवेश पाइयो । त्यहा केहिबेर पर्खेर एलिभेटर चढी हामी माथि उक्लन थाल्छौ । एलिभेटर माथि उक्लदै जादा सेन खोलातिरको दृष्य राम्ररी देखिनथाल्दछ । केहिबेरमा नै टावरको पहिलोतला पुगिन्छ । हामी पहिलो तलामा नओर्ली दोश्रो तलामा पुगेर ओर्ल्यौ । आईफल टावरमा तीन तला छन् । तर हामी त्यहा गएको बेला तेश्रोतला जान निषेध गरिएको थियो । त्यसैले हामी दोश्रो तलाबाट नै पेरिस सहर वरपरको दृष्यहरू क्यामेरामा कैद गर्नथाल्यौ । छोरीहरुको निकै फोटा खिच्यौ । हावा जोडले चलेको थियो, हामीलाई टावरको पश्चिमतर्फ गई फोटोखिच्न धौधै पेरको थियो । टावरबाट सेन नदि पारीको Palais de Chaillot तिरको दृष्य, दक्षिणतिरको Champs de Mars पार्कको दृष्य साह्रै राम्रो देखिन्छ । करीब ३० मिनेटजति आइफल टावरमाथिबाट पेरिस सहरको अवलोकन गरी हामी एलिभेटर चढी तल ओर्लियौ । टावरबाट बाहिर निस्कने ढोकाको छेउमा बसी नानी-सानीलाई खाजा खुवाउदै वरपरको दृष्यावलोकन साथै केहि फोटा खिच्न लाग्यौ । नानीले सेननदिको किनारको बाटोको छेउमा एउटा आइसक्रिम किनेर खाइन् । चिसो हावा चल्दै हुनाले चिसो खानेकुरा खादा घाँटी दुख्नसक्ने सम्भावना हुदाहुदै पनि युरोप भ्रमण रमाइलो गर्न गएकोले मनलागेको खानेकुरा खाई रमाउनदिनु पर्छ भन्ने मान्यता बमोजिम मैले उनलाई आइसक्रिम किनिदिएँ । उनले मिठो स्वादमा आईसक्रिम खाएको देखेर हामीलाई आफैले धेरै मिठो खानेकुरा खादाकोभन्दा बढि आनन्द महसुस भयो ।

केहिबेर पश्चात हामी सेनखोलाको सुन्दर पुल तरेर उत्तरतर्फ लाग्छौं, ठूलो चौक भएको Palais de Chaillot जान । १० मिनेट जति हिडेपछि हामी त्यो चौक पुग्छौं । त्यहाँ केहि केटाकेटीले म्युजिकमा डान्स गरिरहेका थिए । हामीले त्यो चौकबाट आइफल टावरको र वरपरको दृष्यको फोटा खिच्यौं । नानी-सानी त्यहा केहिबेर खेल्छन् । फराकिलो ठाउ भएकोले उनीहरूलाई रमाएर उफ्रनलाई कुनै बाधा थिएन । हामीले त्यहा वरपरको धेरै फोटा खिची सेननदि तिर फर्केर नदिको किनारको पार्कमा बसेर खाजाखान्छौ । त्यो पार्कमा पनि हाम्रा छोरीहरू रमाएर उफ्रिन्छन् ।

त्यसपछि सेन खोलाको दक्षिणी तीरै तीर हामी पूर्व लाग्छौ । खोला वरपरका रमझम हेर्दै झण्डै ३० मिनेटजति हिडेपछि हामी एलेक्जान्डर पुल पुग्छौ । एलेक्जान्डर पुल सन १९०० तिर बनाइएको निकै कलात्मक पुल हो । पुलको चारै सुरमा अग्ला पिलरमा सुनौला बाइपङ्खी घोडाहरू छन् भने पुलको दुबै पट्टीको बारमा कालारंगका कलात्मक मूर्तिहरू छन । पुलको पेटी पनि निकै फराकिलो छ । पर्यटकहरूले त त्यो पुलमा आफूलाई उभ्याएर फोटो खिच्ने नै भए, स्थानिय मानिसले पनि वैवाहिक समारोहको बेला त्यहा गई फोटा खिच्दारहेछन् । हामी त्यहा घुम्दाखेरी पनि विवाहको पहिरनमा एक जोडीको फोटो खिचिदैथियो ।

अलेक्जान्डर फुलबाट सेननदि तरेर उत्तरतिर जाने बित्तिकै Winston Churchill सडकको बायाँ Grand Palais र दायाँ Elysees Museum आउछन् । बायाँ तिर पेरिस विश्वविद्यालयको संग्राहलयपनि रहेछ । दायाँबायाँ दुवैतिरका भवनहरू निकै कलात्मक छन् । हामी ति दुबैतिरका निकै फोटा खिच्दै केहि उत्तर लागेपछि फराकिलो चौकको माझमा एउटा शालिक भएको Champs Elysees स्टेशनमा पुग्छौ । त्यहा पुग्दा झण्डै साँझ पर्न लागेकोहुन्छ । हामी वरपरको केहि फोटा खिचेर लाईन नम्बर १ को रेल समातेर बासस्थानतिर लाग्छौ । होटेल पुग्नुभन्दा एक स्टेशन पहिले नेशन भन्ने ठाउमा रेलबाट ओर्लन्छौ । दशवटा बाटोको संगम भएको त्यो ठाउको माझमा केहि शालिकहरू छन् । हामी त्यहा वरपर घुम्दा पानी छिट्याउन लागेजस्तो थियो, तर केहि बेरमा नै रोकियो । त्यहाबाट पूर्व लाग्ने फराकिलो Vincennes सडक हुदै केहिबेर हिडेपछि एउटा रस्टुरेण्टमा पसी खाना खाएर हिड्दै होटेल पुग्दा ७:३० बजिसकेको थियो । त्यसदिन सानीको पहिलो जन्मदिन परेकोथियो, बाटामा कतै केकपसल पाइन्छ कि भनि हेर्दैगयौं । युरोप न पर्यो, ६ बजेपछि प्राय: जसो सबै पसल बन्दहुने ठाउँ, हामीले केक किन्न पाएनौं । अनि स्वीजरल्याण्ड फर्केपछि केक खाउँलाभन्दै उधारो बर्थडे मनायौं ।

भोलिपल्ट बिहान ८:०० बजेतिर होटेलमा खाजा खाई ९:४५ बजेतिर होटेल छोड्यौं । रेल चढेर Lyon स्टेशनसम्म आई सुटकेसलाई त्यहाको लकरमा राखी वरपरको फोटा खिच्दै सेननदि पारगरेर बोटानिकल गार्डेन गयौ । त्यहाका बनस्पतिको अवलोकन पश्चात हामी पुन: सेननदिको तिरमा फर्कियौ । सेननदिमा बिभिन्न प्रकारका डुंगा चढी पेरिस सहरको परिक्रमा गर्न सकिन्छ । हामी ‘बाटोबस’ भन्ने डंगा चढी पेरिस घुम्नका लागि बाह्र युरोको टिकट (दिनभरि प्रयोग गर्न मिल्ने) किनेर केहिबेर पर्खेपछि आएको पहेलो रंगको डुंगामा चढेर पश्चिमतिर लाग्छौ । डुंगा एकदुई ठाउँमा रोकिदै तीस मिनेटजतिमा लुवर संग्राहलय नजिकै रोकिन्छ, जहा हामी ओर्लन्छौ ।

लुवर संग्राहलय जति ठूलो संग्राहलय सायद संसारमा अर्को छैन होला । हामी दक्षिणतिरको Porte des Lions गेटबाट प्रवेशगर्यौ । हरेक महिनाको पहिलो आइतबार लुवर संग्राहलयभित्र नि:शुल्क प्रवेश पाइदोरहेछ । संयोगले हामी पनि सेप्टेम्बर महिनाको पहिलो आइतबार नै त्यहा पुगेछौ । दुइजनाको गरि अठार युरो तिर्नु परेन छ । प्रवेश गर्ने बित्तिकै हामी दोश्रोतला तिर लाग्यौ । त्यहा १८औं शताब्दीका इटलीका कलाकारले कोरेका चित्रको प्रदर्शनी रहेछ । फराकिला धेरै कोठामा यति धेरै चित्र राखिएका छन् कि, नियालेर एकएक गरि हेर्ने हो भने त्यहा राखेका चित्रहरूमात्र हेर्न दुई-तीन दिन धाउनु पर्छहोला । हामी केहि चित्रहरूको फोटो खिची फटाफट हिडेर मोनालिसाको फोटो राखेको कोठातिर लम्कन्छौ । निकैबेर एकै ठाउमा उभिदा हाम्रा केटाकेटीलाई पट्यार लाग्नेहुदा हामी संग्राहलय घुम्दा पनि निकै चलायमान भइरहनु पर्दछ । केटाकेटीलाई ति ऐतिहासिक चित्रको के मतलब, प्रवेश गरेको केहिबेर रंगीचंगी वातावरणमा रमाएपनि त्यसपछि झर्कोलाग्दै जान्छ उनिहरुलाई । हामी निकैबेर हिडेपछि मोनालिसाको चित्र राखेको कोठामा पुग्छौ । त्यहा मानिसको भीड हुन्छ । मोनालिसाको चित्र अगाडि उभिएर फोटा खिच्नजानका लागि मानिसहरू लामबद्ध भई पर्खिरहेकाहुन्छ । मोनालिसाको फोटो सानो आकारको छ । लियोनार्दो दा भिन्चीले बनाएको त्यो सक्कली चित्र हामीले जताततै देख्ने मोनालिसाको नक्कली फोटो जस्तैजस्तै आकारको मात्र छ । त्यहि कोठामा राखेका अरू चित्रहरू विशाल छन् । कुनै कुनै त मान्छेको उचाई भन्दापनि ठूलो आकारका होलान् । तर पनि मोनालिसाको त्यो चित्र विश्व प्रख्यात् छ, अरु चित्रको हामीले नाम नै सुनेको छैनौं ।

मोनालिसको चित्र हेरे पश्चात हामी चित्रहेर्ने कामलाई त्यहि नै थाति राखी, नेपोलियन तेश्रोको ग्यालेरी तिर लाग्यौ । भित्ता र छत सबैतिर रंचीरंची चित्र सुनौला धातुका आकृतिमा कोरिएका ठूला ठूला कोठामा बिभिन्न प्रकारमा गहना, ताजको प्रदर्शनी गरिएको छ । हामी ति कोठाको सजावट हेरेर पुराना पुस्ताको कलात्मक सृजनाको भावनादेखि नै कदर नगरी रहनसकेनौ । त्यस्ता सजावट भएको क्षेत्रपनि वृहत छन्, लुवर संग्राहल भित्र । तर समयाभावले गर्दा हामीले सबैतिर घुम्नजान पाएनौं ।

चित्रकलाको हेराई पश्चात हामी भुईं तलामा ओर्लेर केहि मूर्तिकला हेर्नतिर लाग्यौं । केटाकेटीलाई चित्रकलाभन्दा मूर्तिकलामा बढि चाख हुदोरहेछ । सेता रंगमा बिभिन्न मुद्राका ति मानव मूर्तिको आगाडि उभिएर फोटो खिचाउन भनि श्रेया यताउति दौडन्थिन् । हामीलाई पनि त्यति धेरै प्रकारका मानव आकृति एकै पटक देखेको सायद पहिलो क्षण भएर होला, निकै रमाइलो लाग्यो ।

घुम्दा घुम्दै १ बजिसकेको रहेछ । केटाकेटी भोकाए भनि हामी संग्राहलय भित्रको रमाइला दृष्यको अवलोकनलाई टुंग्याएर पिरामिडतिरबाट बाहिर निस्क्यौ । वरिपरि संग्राहलयको भबनै भवनको बिचमा ठूलो चौक भएको ठाउमा शिशाको पिरामिड आकारको प्रवेशद्वार बनाइएको छ । त्यो पिरामिडबाट एक्सेलेटर वा लिफ्टबाट तल ओर्लेपछि जमिनमुनीको तलाबाट संग्राहल प्रवेश गर्न सकिन्छ । भुईतलामा देखिएको खस्रो बालुवाले भरिएको त्यो चौकको जमिनमुनीको तला भने बिभिन्न पसलहरू तथा रेस्टुरेण्टले भरिएको छ । त्यो चौकबाट लुभर संग्राहलयका वरिपरिका कलात्मक ४-५ तले भवनहरू अति नै मनमोहक देखिन्छन् । हामीले त्यहाकेहि फोटा र भिडियो खिचिरहदा एउटी कोरियन र अर्की जापानी केटीसँग परिचय भयो । हामीले उनीहरुको केहि फोटा खिचिदियौं भने उनीहरुले पनि हाम्रा केहि फोटा खिचिदिए ।

त्यहाबाट हामी पश्चिमतिरको Jardin de Tuileries भन्ने विशाल पार्कतिर लाग्छौ । संग्राहलयको परिसरबाट बहिर निस्कने बित्तिकै पास्टफूडका स‍-साना घुम्तिपसलहरू छन्, त्यहि हामीले केहि खाने कुरा किनेर अलिपर पार्कको हरियो चौरमा बसी खायौं । त्यो पार्कमा धेरै मानिस हामी जस्तै बसी वरपरको आर्कषक वास्तुकला (भवनहरू) हेर्दै मख्खपरिरहेका हुन्छन् । पार्कमा केहि मानवमूर्तिहरू पनि राखिएकाछन । हाम्रा नानी-सानीले हरिया चौरमा यताउति दौडिएर खाना खादै झण्डै एकघण्टा जति धेरै रमाईलो गरे ।

पार्कमा बसी थकाई मारे पश्चात हामी सेन नदितिर लाग्यौं । हाम्रो अर्को गन्तव्य नोटरडेम भन्न चर्च हेर्नजाने थियो । तर केटाकेटीको सारमा बिस्तारै हिड्दा समयले डाडा काटिसकेको हामीले चालै पाइएनछ । हाम्रो स्वीजरल्याण्ड फर्कने समय पो हुनलागेको रहेछ । रेल चढी स्वीजरल्याण्ड फर्कनभनि हामीले पोन्ट रोयल भन्ने पुलपार गरेर Orsay संग्राहलय अगाडि आईपुग्छौं । त्यो संग्राहलयको भवनपनि अति नै सुन्दर छ । हामी त्यस्तैत्यस्तै मनमोहक कलात्मक भवनहरू हेर्दै सेननदिको किनारबाट ‘बाटोबस’ डुंगा चढेर लियोन स्टेशनतिर लाग्छौं। डुंगा बिचमा दुईतीन ठाउँमा रोकिन्छ । हामी नोटरडेमको बाहिरी दृष्य डुंगाबाटै हेर्छौ । तीस-चालिस मिनेटपछि हामी लोयोन स्टेशन नजिक पुगी डुंगाबाट ओर्लन्छौ । Austerlitz नामको पुल पारगरी हामी लियोन स्टेशनतिर लाग्दा पनि लियोन स्टेशन र वरपरका भवन निकै कलात्मक भएकाहुनाले हामीले केहि फोटो नखिची अगाडि बढ्न सकेनौं ।

पेरिसमा हेर्नलायक र हेर्नैपर्ने स्थल त कति छन् कति । तर सोमबारदेखि मेरो जेनेभामा काममा जानु पर्ने हुनाले हामीले आइतबार बेलुकासम्म मात्र पेरिस घुमी राति नै फर्कनु परेको थियो । ६:१५ बजे बेलुकाको TGV सुपरफास्ट रेल चढ्यौ । मौषम सफा हुनाले बेलुका निकैबेरसम्म घाम लागिरहेको थियो । पेरिस सहर काटेपछि हामीले फ्रान्सको गाउका ठुलाठूला फाँटमा चरिरहेका गाईका बथान पनि देख्यौ । फ्रान्समा जग्गाजमिन प्रसस्त हुनाले होला, मकैको लगाएका बारीहरू कतै कतै देखिएपनि अधिकांश जमिन बाँजो नै देखिन्थ्यो । हामी बसेको सिटको छेउमा २ वर्षजतिको सानो छोरो भएको बेलायती परिवार बसेका थिए । बेलाबेला उनीहरू हामीसँग गफगर्दथे, उनीहरूको छोराका खेलौना हाम्रा नानीलाई केहिबेर खेलाउन दिन्थे । यसरी रेलमा पनि केटाकेटीलाई रमाइलो भइरहेको हुनाले नसुतिकन ३:३० घण्टाको बाटो काटियो । हामी जेनेभाको रेलस्टेशनमा ओर्लिएर बसचढी होटेल पुग्दा रातीको १०:३० जति बजिसकेको हुन्छ ।

यसरी हाम्रो पेरिसको यात्रा रमाइलो गर्दागर्दै पुरा भयो । मेरो भने यो पेरिसको दोश्रो यात्रा थियो । यसभन्दा पहिले मैले २००५ सालको जुलाई महिनामा पेरिस घुमेको थिएँ । त्यसबेला म एक्लै हुनाले यस पटक हामीले घुमेभन्दा बढि स्थान घुमेकोथिए, दुइ दिनमा नै । तर पेरिस सहरमा हेर्न लायक ठाउँहरू यति राम्रा र यति धेरै छन् कि जति पटक गएपनि रमाइलो हेर्ने समय अपुग नै हुन्छ ।

यसरी हामीले १० दिनमा जेनेभा र पेरिसको भ्रमण गरी सेप्टेम्बर १४ तारिक टोकियो फर्कियौं ।

---***---

ArimaOnsen, Kobe visit

आरिमा ओन्सेन, कोबे
२००८ सेप्टेम्बर १-२

जागिरको कामको शिलशिलामा दुइ दिनको लागि म आरिमा ओन्सेन गए । कोबे सहरबाट रेल चढी उत्तर तर्फ लाग्दा ३० मिनेट जतिमा पहाडको खोचमा अबस्थित आरिमा ओन्सेन पुगिदो रहेछ । पृथ्वी मुनिबाट निस्कने तातो पानीका कुवामा बसी रमाइलो गर्ने यो ठाउँ जापानको कान्साई क्षेत्रमा निकै प्रसिद्ध रहेछ ।

रेल स्टेशनबाट १० मिनेटजति पैदल उकालो हिड्दा पुगिने होटेल माप्पलमा हाम्रो मिटिंग थियो । म संलग्न रहेको आकारी प्रोजेक्टको ६-६ महिनामा जापानको बिभिन्न ठाउमा गरिने मिटिंग यसपाली आरिमा ओन्सेनमा गरिएको थियो । हाम्रो अफिसले आयोजना गरेको सो मिटिंगमा जापानका बिभिन्न कम्पनीका रिसर्चर तथा विश्वविद्यालयका प्रद्यापाकहरूको सहभागिता थियो ।

होटेलका कोठाहरू जापानी शैलीका थिए । भुईंमा आछ्यान लगाएर सुत्नु पर्दछ । खानापनि जापानी परिकारहरू होटेलको विषेशप्रकारका रेस्टुरेण्टमा खुवाइन्छ ।

टोकियोबाट सिन्कान्सेन रेल चढी ३:३० घण्टा जतिमा आरिमा ओन्सेन पुगिदो रहेछ ।

---***---